Wat voor een geur geldt, geldt dat ook voor een recept? Bas Kist, partner van merkenbureau Shield Mark in Amsterdam, meent van wel. ‘’Een gerecht kun je ontleden tot een aantal ingrediënten en een bereidingswijze. In wezen is dat niet anders dan bij een parfum.’’ Voorwaarde is wel dat het om een specifiek recept gaat dat de stempel van de maker draagt. Kist: ‘’Het geldt natuurlijk niet voor pannenkoekenbeslag.’’
Om een gerecht onder de bescherming van het auteursrecht te laten vallen, hoeft een kok niets te doen. Net als bij een roman, een schilderij of een gedicht is het gerecht beschermd op het moment van ontstaan. Wel moet het recept op papier staan en van een gewaarmerkt datumstempel zijn voorzien door de belastingdienst. Dat kost een paar euro. Met die datumstempel kan de bedenker later aantonen dat hij de eerste was.
Eer
Constant Fonk, reizend cuisinier, columnist en ex-houder van twee Michelin-sterren, zet vraagtekens bij de haalbaarheid van een claim, ook al ‘wordt er nergens zoveel gejat als in de culinaire wereld’. Fonk: ‘’Vaak wordt er gejat met een kleine variatie. Hoe bewijs je dat iemand het precies zo doet zoals jij?’’ Auteursrechtdeskundige Kist beaamt dat het niet snel tot een rechtszaak tussen twee koks zal komen. ‘’Na-apen mag niet, maar je laten inspireren mag wel. Je moet een hele goede advocaat in de arm nemen om jatwerk te bewijzen.’’
De financiële gevolgen van jatten zijn in de culinaire wereld minder ernstig dan in de parfumbusiness. Een kok wordt niet financieel benadeeld als een ander zijn recept na-aapt. In tegendeel: veel koks vinden het positief als collega’s hun gerechten overnemen. Jacob Jan Boerma, patron-cuisinier van de Leest in Vaassen (1 Michelin-ster): ‘’Het is een persoonlijke eer als het gebeurt.’’ Hij zag één van zijn beste creaties - met pistachecrème gevulde aardbeien in citrusgelei - onlangs bij een ander op de kaart. Boerma haalt zijn schouders op over de kopieerlust van zijn collega’s. Hij heeft een eenvoudige oplossing: ‘’Je moet ze gewoon voorblijven.’’ Zijn collega Fonk - die in het verleden meerdere van zijn creaties vakkundig gejat zag worden - hecht wel waarde aan het auteursrecht. ‘’Niet vanwege de centen, maar vanwege de erkenning voor de creatieve prestatie.’’
