,,Bij de Nieuwsmonitor staat het transparant maken van het nieuwsproces voorop, niet een beoordeling in termen van goed en slecht'', stellen de onderzoekers. Centraal staat wat de verschillende media hebben geschreven over een bepaald onderwerp. De nieuwsmonitor moet zo bevindingen opleveren die zowel binnen de journalistiek als in de samenleving gebruikt kunnen worden voor reflectie en discussie over de kwaliteit van het journalistieke werk.
,,Aan discussies over de kwaliteit van de media ontbreekt het de laatste jaren bepaald niet. Met enige, zo niet grote regelmaat liggen de media in rapporten van adviesorganen van de overheid en in uitspraken van politici onder vuur. Aan betrouwbaar empirisch materiaal ontbreekt het in deze discussies vrijwel altijd'', aldus de onderzoekers. Vooral tijdens de opkomst van Pim Fortuyn lagen de media onder vuur omdat die volgens hem te veel bij de gevestigde orde zouden horen.
Om de 'harde feiten' boven water te krijgen, komt er onder meer een continu nieuwsmonitor die landelijke dagbladen, enkele regionale dagbladen en televisieprogramma's zoals RTL Nieuws, het NOS Journaal en Nova volgt. De onderzoekers kijken onder meer naar het thema van de berichtgeving, de verschillende nieuwsgenres en de bronnen. Daarbij proberen de onderzoekers vooral vast te stellen of media elkaar niet napraten.
Een andere registratie, de event monitor, richt zich op spraakmakende kwesties, affaires of schandalen die in korte tijd veel aandacht krijgen. Bij de beoordeling van die onderwerpen op redacties, vormt het eigen journalistieke inzicht een belangrijk uitgangspunt. De vraag voor de onderzoekers is of de berichtgeving daarover afstandelijk, betrouwbaar en feitelijk onderbouwd is.
Het derde onderzoek is de issue monitor. Deze volgt één of meer belangrijke maatschappelijke kwesties waarvan verwacht wordt dat die gedurende lange tijd een belangrijke rol in het publieke debat gaan spelen. De berichtgeving over die zaken wordt dan lange tijd gevolgd. Deze registratie moet eventuele verschuivingen in het publieke debat over een bepaald onderwerp zichtbaar maken.
,,Heeft Srebrenica de discussie over vredesmissies veranderd en zo ja, hoe dan?'', is het voorbeeld van de onderzoekers. Het project wordt gefinancierd door het Bedrijfsfonds voor de Pers, de Nederlandse Dagbladpers en de Nederlandse Vereniging voor Journalistiek (NVJ).
