De economie lijkt zich onverwacht snel te herstellen van de coronacrisis. De macro-economische groeiverwachtingen zijn fors omhoog bijgesteld nu een aantal sectoren alweer op het niveau zit vóór de crisis. Dat geldt helaas niet voor de horeca, waar meer dan in andere sectoren de personeelstekorten een rem zetten op de groei. Dit stelt ABN Amro in haar sectorprognose 2021-2022.

Industrie (+12 procent), technologie, media en telecom (TMT) (+4 procent) en zakelijke dienstverlening (+5 procent) laten forse groeicijfers zien. Tegelijkertijd hebben bedrijven in veel sectoren te maken met onzekerheden die hun groei kunnen maken of breken.

‘Deze onzekerheden zijn tweeledig’, aldus Franka Rolvink Couzy, Hoofd Sector Research van ABN Amro. ‘Ten eerste kampen veel sectoren met ‘groeipijnen’, zoals hoge grondstofprijzen, verstoringen in internationale toeleveringsketens en personeelstekorten die sterker zijn dan voorheen, nu sectoren na lange tijd weer open zijn gegaan. Deze ‘groeiremmers’ zijn een rechtstreeks gevolg van de pandemie. Ten tweede kampen sectoren met structurele problemen die al vóór de crisis aan de orde waren, zoals klimaatverandering en de vergrijzing.’

Lastig herstel

De horeca loopt na broos herstel nu al tegen grenzen groei op, stelt ABN Amro. Na een halvering van de omzet in 2020 herpakt leisure zich voorzichtig met 40 procent groei vanaf dat lage niveau.

Dat klinkt niet slecht, maar om op hetzelfde niveau van 2019 te komen, zou de groei 100 procent moeten zijn. Feitelijk komt de leisuremarkt nu uit op 70 procent van dat oude niveau. Bijvoorbeeld industrie leverde in 2020 slechts 5 procent in ten opzichte van 2019 en groeit nu met 12 procent, waarmee die sector nu al op 106 procent van 2019 zit.

Daarnaast kampt de leisuresector ook nog eens, meer dan veel andere sectoren, met allerlei onzekerheden en kan de deltavariant opnieuw roet in het eten gooien. Zo gaat de evenementenbranche - zelfs als alle restricties worden opgeheven - nog een zwaar vierde kwartaal tegemoet.

Groeipijn door personeelstekort horeca

Hoewel de horeca voorlopig nog niet hersteld is, heeft de sector nu al te maken met een ‘groeipijn’: het personeelstekort dat voor de coronacrisis ook aan de orde van de dag was. Sterker nog: voor bijna 31 procent van de horecaondernemingen vormt het tekort aan personeel momenteel een belemmering in de bedrijfsvoering. Een opmerkelijke ontwikkeling, daar de horecasector nog lang niet zit op de niveaus van voor de coronacrisis.

Zo kampen bijvoorbeeld hotels met nijpende tekorten. Bij een steekproef onder 114 hoteliers (eigenaren, CEO’s en general managers) in augustus 2021 gaf ruim 80 procent aan dat arbeidskrapte van invloed is op de bedrijfsvoering, terwijl een groot deel nog niet volledig hersteld is van de coronaklap. Bijna de helft verwacht volgend jaar break-even te draaien; 23 procent denkt dit pas in 2024 te doen.

Oorzaak krapte

De oorzaak van deze krapte is dat de horecasector veel personeel is kwijtgeraakt. Tijdens de coronapandemie is namelijk een deel van de werknemers ontslagen of vrijwillig opgestapt, waarna zij soms een baan vonden bij organisaties die direct te maken hebben met de bestrijding van de pandemie, zoals bij de GGD. Deze tijdelijke ‘coronabanen’ zullen weer verdwijnen, waardoor weer meer werkzoekenden op de markt komen. Zodra de NOW-steun per 1 oktober stopt, neemt het aantal faillissementen in de horeca toe. Ook hier vloeien dan nieuwe werkzoekenden uit voort.

Het is echter de vraag of de voormalige medewerkers uit de horeca weer terugkeren naar hun oude honk. Uit de steekproef onder werknemers uit de hotellerie die nog wel in dienst zijn gebleven blijkt dat salaris (70 procent) en onregelmatige werktijden (33 procent) redenen zijn om de hotellerie alsnog in te ruilen voor een andere sector of branche.

Werknemers die tijdens de crisis de hotelbranche verlaten hebben, geven aan dat ze wel terug willen keren, maar alleen tegen een beter salaris (55 procent), in ruil voor betere en gemaximeerde werktijden (39 procent) of tegen extra’s als interessante ontwikkelings- en trainingsmogelijkheden (32 procent). Er klinken ook positieve geluiden. Van de tijdens de pandemie uitgestroomde hotelmedewerkers zegt 35 procent graag terug te willen keren uit passie voor het vak en voor de hotelindustrie.

Ver van pre-corona

De zwaar getroffen leisuresector herstelt zich goed nu de samenleving weer langzaam opengaat, maar is nog ver van de precoronaniveaus verwijderd. Met name voor de reisbranche en evenementenbranche is herstel onzeker.

Hoewel het aantal evenementen in augustus toenam, bleef het aantal fysieke bezoekers beperkt. Zo berekende Onderzoeksbureau Respons dat evenementen in augustus 1,9 miljoen bezoekers trokken ten opzichte van de 14,5 miljoen in dezelfde maand in 2019. Met bijna 1 miljoen bezoekers trokken kermissen bijna de helft van het totaal. De risico’s en de onzekerheid om grote (internationale) publieksevenementen te organiseren zijn nog groot.

Einde aan anderhalvemetereconomie

Vanaf zaterdag 25 september wordt de anderhalvemetersamenleving opgeheven, maar over de evenementensector heeft de overheid nog geen duidelijk besluit genomen. Omdat het zeker een aantal maanden voorbereiding kost om grote evenementen te organiseren verwacht ABN Amro dat ook het vierde kwartaal nog zwaar zal zijn voor de evenementenbranche.

Reisbranche

Ook de reisbranche kampt met onzekerheden. Internationaal reizen is door de beperkingen nog niet volledig op gang. Buitenlandse toeristen blijven vooralsnog grotendeels weg uit Nederland, dat nog steeds wordt afgeraden als bestemmingsland. Reizigers boeken kort van te voren en hebben grote behoefte aan flexibiliteit.

Het wegblijven van buitenlandse toeristen heeft gevolgen voor logiesaccommodaties. Hotels, campings en vakantieparken hebben in de eerste helft van 2021 samen 87 procent minder overnachtingen verschaft aan buitenlanders dan in dezelfde periode van 2019. Daarnaast gingen minder Nederlanders in het buitenland op vakantie, waardoor de bestedingen aan buitenlandvakanties afnamen met 60 procent. ABN Amro verwacht echter dat de vraag naar buitenlandvakanties terugveert zodra de coronamaatregelen worden opgeheven.

Structureel minder zakelijke overnachtingen

Een meer structurele uitval voorziet ABN Amro voor de zakelijke overnachtingen. Grote werkgevers hebben tijdens de pandemie het gemak van onlinevergaderen ervaren waardoor lange en kostbare reizen over de wereld minder nodig zijn.

Ook afspraken om CO₂-uitstoot te verminderen, zijn een prikkel voor bedrijven om hun werknemers minder te laten vliegen. Het uitblijven van zakelijke bezoeken heeft vooral invloed op hotels die afhankelijk zijn van de zakelijke gast. In Amsterdam, waar hotels sterk afhankelijk zijn van zowel buitenlandse toeristen als zakelijke gasten, zal herstel relatief lang op zich laten wachten. Andere delen van het land zoals de kust en de Waddeneilanden zijn juist in trek omdat natuurlijke en rustige omgevingen onder Nederlanders aan populariteit winnen.

Bekijk hieronder de volledige Sectorprognose van ABN Amro