Lex Wenneker werd kampioen in 2015, kampioen in 2016 en nu weer kampioen van 2018; vorig jaar deed hij niet mee. ‘Het voelt goed. Al was het gevoel nu anders dan de eerste twee keer, meer opluchting. De eerste keer deden we meer voor de grap mee, en wonnen vrij onverwacht. Het jaar daarna, de tweede keer, was het heel last minute.'
'De inschrijving was eigenlijk al gesloten, maar we hadden ineens een goed verhaal met de juiste koffie erbij. Als regerend kampioen mocht ik alsnog meedoen. Dit jaar was deelname een overwogen keuze. Al tijdens de editie 2017 zeiden we tegen elkaar, misschien moeten we het in 2018 maar weer gaan doen, met het WK in eigen land. Daar wilden we staan.’
Omdat het nu meer gepland was, lag er meer druk op, zegt Lex Wenneker. Ook was er best wat geld mee gemoeid, hij gebruikte onder meer 10 kilo van een koffie die €300 per kilo kost voor groene bonen. De andere koffie was meer betaalbaar, en kwam van dezelfde plantage in Colombia waar hij ook in 2016 zijn wedstrijdkoffie haalde.
Extreme koffie
‘We hebben sindsdien contact gehouden, en ze nu gevraagd of ze weer wat tofs hadden. We konden een klein beetje krijgen van een extreme koffie, van een klein stukje op de plantage waar ze experimenteren met fermentatiemethodes en droogtijden. Die koffie is speciaal voor ons geconstrueerd.’ Hij had in totaal maar 34 kilo koffie, om zowel de voorbereiding als de finale mee te doen. ‘Dat maakt dat je heel zuinig wordt. In 2016 hadden we 150 kilo.’
Het is leuk om zo nauw met een koffieboer samen te werken en heel exclusieve koffie te gebruiken in een wedstrijd, zegt Wenneker, maar niet noodzakelijk. De wereldkampioen van 2017, Dale Harris uit Engeland, bewijst dat je ook met een breed beschikbare koffie kunt scoren. Hij was de enige in de finale die geen dure geisha gebruikte, maar een El Salvador van HasBean, die gewoon in de webshop te bestellen is.
Het lastige met een exclusieve koffie is dat hij vaak redelijk instabiel is, merkt Wenneker. ‘Het ene shot is echt fantastisch, terwijl een ander veel ‘normaler’ van smaak is. Hij kan makkelijk uit balans raken, een risico in een wedstijd. Maar wij vinden die uitdaging leuk. Een minder explosieve koffie vinden we minder interessant. We vinden het cool om iets krankzinnigs te hebben. Daar halen we enthousiasme en energie uit.’
En het werkt, Lex Wenneker is al drie keer kampioen geworden met een ‘rare’ koffie, en schopte het in 2016 op het World Barista Championship (WBC) zelfs tot de finale, waar hij 6e werd. Het op één na beste resultaat van een Nederlander ooit, na de 3e plek van Liesbeth Sleijster in 2008.
Lex Wenneker, wedstrijdbarista
Wennekers drive om op het wedstrijdpodium te laten zien dat hij de beste is, komt voort uit zijn competitieve inborst. Naast goed koffiezetten kan Wenneker ook aardig uit de voeten in de sport ‘boulderen’: technisch moeilijk klimmen op een wand van maximaal een meter of 4 hoog, zonder touw en met een dikke mat eronder. Daar doet hij ook wedstrijden in, maar op een veel lager niveau dan koffie.
Voor het DBC heeft hij zeker 100 keer zijn finalerun gedaan, per week was hij er drie tot vier avonden mee bezig. ‘In het begin is het heel veel proeven, als de run staat gaan we herhalen. Dan deden we twee of drie runs op een avond, tot wel 15 per week. Maar ik vind dat niet erg, ik vind het oprecht heel leuk om met die groep gasten bezig te zijn en het maximale eruit te halen’, zegt hij over zijn motivatie om zoveel tijd in de voorbereidingen te steken.
‘Dat zijn altijd leuke avonden hier in de branderij, maar het is ook hard werken. Ik moet er altijd zijn, maar ik ben ook degene die de beker mee mag nemen. Dat die andere gasten het ervoor over hebben hier vaak te zijn, terwijl hun naam nergens staat, vind ik echt bijzonder.’
Teamspirit
Dat hij het consequent over ‘wij’ heeft in plaats van ‘ik’ tekent de man, en zeker ook de enorme teamspirit rond deze kampioen. Heel wat mensen steken veel vrije avonden in de voorbereidingen en trainingssessies.
In het team zitten Dylan Sedwick (zijn compagnon bij Friedhats), Jonathan Scheeper (met wie Wenneker Headfirst Coffee had), Luuk de Klein, Stijn Braas, Keng Pereira, Yakup Aydin (Nederlands kampioen van 2011), Coen van Sprang (Nederlands kampioen van 2012 en 2014). En nog veel mensen er omheen die af en toe komen proeven.
Voor de signature drink werkten ze samen met Erik Hermans van de Limonadefabriek. Ook Henk Langkemper, eigenaar van Espresso Service West waar Wenneker ook voor werkt, is nauw betrokken bij de wedstrijdvoorbereiding. Lex Wenneker is daarmee in de luxe positie dat hij en zijn team alles kunnen gebruiken en lenen wat ze nodig hebben.
In de branderij van FriedHats staat een Victoria Arduino Black Eagle, de wedstrijdmachine. Ook bouwt het team de exacte wedstrijdopstelling na om goed de logistiek van zijn run te oefenen. Nieuw dit jaar is dat die opstelling naar eigen wens mag worden aangepast. ‘Je mag meer variëren in hoe de tafels staan en waar de jury zit.’
Ondanks dat hij het als een team effort ziet, is hij zich bewust van zijn eigen prominente rol. ‘Ik ben de spil waar alles om draait. Ik denk dat ik goed ben in het filteren van de input die ik van mijn team krijg. Ik maak de keuzes. En ik maak geen fouten op het podium, ben niet snel zenuwachtig. In de voorbereiding gaat er bij mij genoeg mis, maar ik weet: als ik daar sta, komt het goed.’
Doel is de finale in Amsterdam
Bij DBC deed hij volgens de jury een zeer strakke en georganiseerde run, en blonk de presentatie van zijn signature drink uit in eenvoud. Of hij dat op WBC ook zo gaat doen, weet hij nog niet. ‘Het is een puntenspelletje. Je probeert het scoreformulier erbij te nemen: waar zoeken ze naar? Vorige keer was het best complex, ik had verschillende variëteiten koffie, en schonk bij iedere variëteit ook nog eens filterkoffie. We kregen als feedback: het was heel vet wat je deed, maar je scoort er niet méér punten mee.’
Zijn doel is weer de finale halen, en eigenlijk hoger eindigen dan de vorige keer. ‘Het is moeilijk om echt in te zetten op de winst, de marges zijn klein. Vorig jaar werd in de 1e ronde en halve finale een Australiër eerste, dus iedereen ging ervan uit dat hij ging winnen, maar hij werd 5e. Je ziet wel dat vaak de usual suspects in de finale komen. Een finaleplek is afdwingbaar, de winst niet.’
Thuisvoordeel
Wel heeft hij gevoelsmatig een thuisvoordeel. Al won nog nooit een barista uit het gastland de WBC (die sinds 2000 worden gehouden), wel drong de thuisbarista in ruim een kwart van de edities door tot de finale.
Maar Lex Wenneker heeft zeker voordelen. Zo oefent hij met exact hetzelfde water als straks op het podium gebruikt wordt. Voor het WBC wordt lokaal leidingwater middels omgekeerde osmose gefilterd, de waarden zijn openbaar.
Ook voor het budget scheelt het, het team hoeft niet een paar duizend euro uit te geven aan reis en verblijf. Koffies hoeven niet ingevlogen en ze weten precies welke melk beschikbaar is. ‘Ons budget kunnen we nu deels anders inzetten, we kunnen meer aan de koffie zelf besteden, of nog naar een origine vliegen om daar te kijken.’
€15.000 euro
Tijdens zijn vorige deelname had Wenneker een budget van €15.000, waarmee hij onder meer naar Colombia vloog om de plantage te bezoeken. Dat was heel nuttig en heeft zijn vruchten afgeworpen. Maar het moet wel zinvol zijn. Als we niet hoog eindigen, wil je je niet al te schuldig voelen richting sponsors.
Lex Wenneker wordt onder meer gesponsord door Brita, ESW, SCA Nederland, Nuova Ricambi (een fabrikant in espressomachineonderdelen), Edo (ook een onderdelenfabrikant) en Oatly.
‘Hoe wij het hebben gedaan, is eigenlijk perfect’, zegt hij over zijn wedstrijdcarrière. ‘De eerste keer was gewoon cool. We wonnen per ongeluk en mochten naar Seattle, dat was echt maf. Daarna Dublin, dat was ook leuk en iets behapbaarder omdat we er gewoon heen konden rijden. We hebben alles in een busje geladen en hebben er een roadtrip van gemaakt. Dit jaar pakken we het meest serieus aan, dit is het meest gepland. Dan is het echt cool dat het in Nederland is. Voor de rust is het ook fijn. Geen reisstress, geen tijdsverschil, je kent de weg, je kent de mensen. Ik kan in mijn eigen ruimte blijven trainen en per fiets naar de wedstrijd.’
Trots
Dat het in zijn thuisstad Amsterdam is, zal ervoor zorgen dat Lex Wenneker waarschijnlijk de grootste fanbase van alle deelnemers heeft. ‘Voor het gevoel is dat echt tof dat iedereen daar kan zijn. Ik vind de feedback van publiek wel cool. Tuurlijk ben je supergefocust op je run, maar je hoort wel als er gejuicht of geklapt wordt. Dat werkt in mijn voordeel: je bent toch trots dat je het voor iedereen die je kent, kunt laten zien.’
Bij sport ga je misschien net wat harder lopen voor thuispubliek, bij het WK schaatsen in Amsterdam een paar weken terug, zullen de Nederlanders misschien net een tandje erbij hebben kunnen zetten als ze iedereen hoorden juichen. Maar je kunt niet ‘harder’ koffie zetten. Hoe vertaalt zich dat thuisvoordeel?
‘Ha, nee, harder tampen heeft weinig zin. Het zit ’m meer in het enthousiasme op het podium, als er zoveel bekenden zijn wil je nóg meer je best doen. De goede presentaties zijn van gasten die echt staan te shinen op het podium. Een jury voelt dat. En dit is iets wat mij ligt.’
Dat het WBC nu in Nederland is, kan volgens Lex Wenneker de koffiescene een boost geven. ‘En dat is misschien ook wel nodig. Het wordt tijd voor een volgende stap. Ik zou het leuk vinden als er meer koffiebarren komen die allerlei verschillende branderijen gebruiken. Je ziet veel horeca met verschillende soorten bier of verschillende soorten wijn. Dat kan met koffie ook.’
Eigen koffiebar
Tussen de voorbereidingen voor het WBC en het draaiend houden van zijn branderij is Lex Wenneker ook nog bezig weer een koffiebar te openen. Hij had enkele jaren Headfirst, met Jonathan Scheeper, maar moest die zaak eind 2015 sluiten vanwege een vergunningprobleem.
Nu wil hij, met zijn huidige compagnon Dylan Sedwick, toch weer een zaak openen. ‘Maar nu wel met een horecavergunning, en we gaan niet op locatie branden. We hebben twee locaties op het oog. Het kan heel snel gaan of nog even duren, maar we zouden het heel vet vinden om voor het WBC al open te zijn.’
